Dziś temat, który zapewne jest często na tapecie – realizowanie zdjeć przed i po np. zabiegu, makijażu przez pracownika lub z wizerunkiem pracownika.
Jakiś czas temu pisałam artykuł o prawie do wizerunku pracowników i znajdziecie go TU, więc nie będę powielała treści. Dlatego polecam przeczytać go przed tym postem. Będzie łatwiej zrozumieć kilka kwestii.
Dziś skupię się jednak na problematyce praw do zdjęć zrobionych przez pracownika.
Wyobraźmy sobie taką sytuację:
Pracownik pracuje na umowę o pracę i robi zdjęcia efektów przed i po.
Należy rozważyć kilka aspektów:
1. Pracownik robi zdjęcia innym pracownikom przed i po
2. Pracownik robi zdjęcia klientom przed i po
3. Pracownik robi zdjęcia salonu do np. social mediów
Wskazałam 4 różne zakresy, bo są one bardzo ważne – a więc przechodząc dalej.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z artykułem 12 ustawy o prawach autorskich jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór (mówimy o zdjęciach) w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono.
Teraz przekładając to na język ludzki, bo może wydawać się, że treść jest jasna – ale należy niektóre kwestie uściślić. Po pierwsze w powyższym artykule jest mowa o umowie o pracę, a zatem sytuacja dotyczy osoby, która na podstawie umowy o pracę świadczy – no właśnie – Zdanie “pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy”. – Zatem obowiązkiem stosunku pracy powinno być fotografowanie, albo jako jedno z wielu obowiązków, które powinno być wskazane w umowie o pracę lub innym wewnętrznym akcie np. regulaminie itd. Zatem jeżeli pracownik w umowie o prace ma inne obowiązki np. realizacja usług kosmetycznych, wówczas prawa autorskie będą należały w pełni do pracownika – twórcy utworu (zdjęć).
Pracodawca w takiej sytuacji powinien podpisać stosowną umowę z pracownikiem w celu korzystania ze zdjeć przez niego zrobionych ( może to być np. umowa licencyjna, czy przekazania majątkowych praw autorskich). Ujmując to inaczej – jeżeli pracownik na co dzień zajmuje się realizacją zabiegów kosmetycznych a poproszony przez pracodawcę zrobi zdjęcie komuś przed i po, to pracodawca nie będzie mógł korzystać z tego zdjęcia bez stosownej umowy z pracownikiem, albowiem wszelkie prawa autorskie będą własnością autora zdjęć – w tym przypadku pracownika.
Zgodnie bowiem z artykułem 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Oczywiście powyżej wskazana jest umowa o pracę, ale przy umowie zlecenie, o dzieło również, jeżeli w danej umowie nie ma zawartego sprecyzowania zakresu realizacji fotografii i takich usług, wówczas też powinna być podpisana stosowna umowa jak powyżej.
Pracodawca jeżeli chce wykorzystywać fotografie zrobione przez pracownika powinien albo zawrzeć przy umowie o pracę zakres przekazania majątkowych praw autorskich, albo podpisać osobną umowę regulującą ten zakres z danym pracownikiem lub zleceniobiorcą.
Jednak jeżeli dojdzie do sytuacji, że pracownik robi takie zdjęcia, np. innym pracownikom lub klientom i potem z tym pracownikiem jest podpisywana umowa na przekazanie majątkowych praw autorskich – wówczas pracownik, który przekazuje te prawa – warto zaznaczyć, że – musi posiadać zgodę na wykorzystywanie wizerunku osób widocznych na tych zdjęciach, albowiem jest autorem i on za to odpowiada w głównej mierze.
Pracodawca, który podpisuje stosowną umowę z autorem zdjęć aby móc wykorzystywać takie zdjęcia powinien zastrzec w umowie, że autor zdjęć posiada wszelkie zgody osób widocznych na fotografii w celu wykorzystania komercyjnego przez podmioty trzecie. Jeżeli pracownik nie ma takich zgód wówczas pracodawca może we własnym imieniu podpisać z “modelką” stosowną umowę na wykorzystanie wizerunku w celach komercyjnych – np. trójstronną (właściciel salonu – pracownik/autor zdjeć – modelka).
W przypadku utrwalania wizerunku za pomocą zdjęć również mają zastosowanie przepisy o ochronie danych osobowych i przetwarzaniu wizerunku danych osób. W związku z czym umowa również powinna zawierać wszelkie kwestie z tym związane.
Pracodawca jeżeli chce wykorzystywać fotografie zrobione przez pracownika powinien albo zawrzeć przy umowie o pracę zakres przekazania majątkowych praw autorskich, albo podpisać osobną umowę regulującą ten zakres z danym pracownikiem lub zleceniobiorcą, jeżeli Stosunek Pracy nie zawiera takich czynności jak fotografowanie i wykorzystywanie zdjęć. Zgodnie bowiem z artykułem 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Nie zmienia to jednak faktu, że osoba robiąca zdjęcia musi posiadać zgody na wykorzystanie wizerunku osoby na zdjeciu. Za wizerunek uważa się również części ciała np. dłonie, plecy. Ale o tym opiszę innym razem.
Jeżeli właściciel chce wykorzystywać zdjęcia klientów do celów promocji swoich usług (komercyjnych) powinien również zatroszczyć się o sformalizowanie na piśmie wszelkich zgód itd.
Dodatkowo należy podkreślić fakt, że to, że pracownik posiada prawa autorskie nie oznacza z automatu, że wszystko mu wolno robić. Może zdarzyć się tak, że zdjęcia zrobione w miejscu pracy a potem wykorzystywane przez pracownika w celu jego promocji na jego kontach społecznościowych może nosić znamiona czynów nieuczciwej konkurencji. Są to dwa różne tematy i należy wskazać również ten. Pracownik i Pracodawca wprost przed rozpoczęciem pracy powinni ustalić co jest możliwe a co nie. Jakie działania pracownik może wykonywać, a co może naruszać interesy przedsiębiorcy. Może zdarzyć się tak, że pracownik narazi się na odpowiedzialność nie w zakresie samych zdjeć, ale w zakresie działania na szkodę pracodawcy – a to są już zupełnie inne przepisy, które należy również brać pod uwagę.
Również istotnym elementem jest to, czy klient, którego wizerunek będzie widoczny na zdjęciu wyraził zgodę na publikację w danym salonie i na kontach społecznościowych danego salonu czy również w innych miejscach ze wskazaniem konkretnie jakich. To jest też bardzo szeroki temat do omówienia i niebawem, również postaram się go omówić.
Odpowiadając na 3 wątpliwości jakie wskazałam powyżej – należy wziąć wszystko to co powyżej opisałam i dodać jeszcze do tego zakres, wskazany w tym artykule TU.
Należy jednak pamiętać, że każda sprawa jest inna i czasami niewielki szczegół może zmienić kontekst sprawy. Dlatego w takim zakresie lepiej jest skonsultować zakres z prawnikiem i przygotować odpowiednie dokumenty, aby zabezpieczyć swoje interesy.
______________________________
Podana powyżej treść nie jest opinią prawną ani poradą prawną. Wszelkie decyzje powinny być podejmowane na podsatwie dokładnej analizy ryzyka oraz weryfikacji prawnej. Tylko dokładna weryfikacja stanu faktycznego Twojej sprawy umożliwia wskazanie najlepszych rozwiązań prawnych. W tym celu skontaktuj się z Adwokatem lub Radcą Prawnym w Twoim miejscu zamieszkania/prowadzenia biznesu.
