Ostatnio czytam różne komentarze dotyczące sanepidu i tego, czy i w jakim zakresie może wystąpić taka kontrola, również czytelnicy pytają jak wygląda to od strony prawnej.
A więc po krótce pozwolę sobie to objaśnić. Podstawami prawnymi w tym zakresie są:
- ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, z późn. zm.),
- ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2019 r. poz. 59, z późn. zm.),
- ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 256, z późn. zm.).
- ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2019 r. poz. 1239, z późn. zm.), w szczególności art. 16,
- przepisach rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 dot. produktów kosmetycznych,rozporządzenie określa m.in. wymagania dla produktów kosmetycznych znajdujących się w obrocie na terenie całej Unii Europejskiej, w tym ograniczeń odnośnie składu kosmetyku, dokumentacji, oznakowania oraz obowiązków poszczególnych operatorów na rynku produktów kosmetycznych,
- ustawa z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2227)
- ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2020 r. poz. 797).
Zatem w świetle powyższego warto najpierw wskazać czym zajmuje się Państwowa Inspekcja Sanitarna oraz jej kompetencje, bo mam wrażenie, że niektórzy mylą prowadzenie działalności gospodarczej z prywatnym mieszkaniem wskazując na “mir dowomowy”, co jest nieporozumieniem w tym zakresie. W tym miejscu jednak należy wskazać, że zgodnie z art. 26 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej “Państwowy inspektor sanitarny lub Główny Inspektor Sanitarny ma prawo wstępu do mieszkań w razie podejrzenia lub stwierdzenia choroby zakaźnej, zagrożenia zdrowia czynnikami środowiskowymi, a także jeżeli w mieszkaniu jest lub ma być prowadzona działalność produkcyjna lub usługowa.” Zatem jeżeli ktoś prowadzi usługi kosmetyczne w wyodrębnionym miejscu w mieszkaniu wówczas inspektor co do zasady powinien mieć dostęp do pomieszczeń, w których takie usługi są realizowane. Nie zmienia to jednak faktu, że prowadzenie takich usług właśnie w mieszkaniu
W tym miejscu trzeba przytoczyć art 38 wskazanej ustawy, “kto utrudnia lub udaremnia działalność organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, podlega karze aresztu do 30 dni, karze ograniczenia wolności albo karze grzywny. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia”
Zadania i zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Zgodnie z Art. 1. ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej – Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami:
1) higieny środowiska,
2) higieny pracy w zakładach pracy,
3) higieny radiacyjnej,
4) higieny procesów nauczania i wychowania,
5) higieny wypoczynku i rekreacji,
6) zdrowotnymi żywności, żywienia i produktów kosmetycznych,
7) higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne
– w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.
Art. 2. Wykonywanie zadań określonych w art. 1 polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.
Zatem jeżeli prowadzisz salon kosmetyczny, fryzjerski, spa itd to możesz spodziewać się, że taka kontrola nastąpi również zgodnie z art 4 tejże ustawy. Najogólniej ujmując Inspekcja stoi na straży aby konsument/klient nie zaraził się w salonie żadną chorobą albowiem Inspekcja działa w interesie publicznym.
I tu wytłumaczę czym jest interes publiczny – Według Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrok z dnia 2 grudnia 2014 r., sygn. akt: II FSK 71/13, Legalis, “interes publiczny” to klauzula generalna, która w kontekście indywidualnej sprawy winna być poddana stosownej wykładni. Wymagania interesu publicznego muszą być ustalone w konkretnej sprawie i muszą uzyskać zindywidualizowaną treść wynikającą ze stanu faktycznego i prawnego sprawy. (…) Przy wykładni interesu publicznego należy uwzględniać respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, np. bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
Zatem najogólniej ujmując ten zakres, czasami interes publiczny będzie przeważał nad interesem jednostki, szczególnie wtedy gdy świadczone usługi docierają do ogółu społeczeństwa np. konsumentów oraz są akty prawne normujące w jaki sposób dana jednostka np. przedsiębiorca powinien postępować. To nie jest tak, że skoro ktoś prowadzi działalność w ramach swobody działalności gospodarczej to wszystko takiej osobie wolno bo to “jego biznes”. Są pewne zasady, które czasami nie są uregulowane “wprost” ale wynikają z innych konstrukcji prawnych czy też orzecznictwa co do których należy się stosować np. należyta staranność, zakaz dyskryminacji, ale są również akty prawne takie jak wyżej wskazane, czy z zakresu prawa konsumenckiego, które mają określony cel i należy się do nich stosować bo ich celem jest ochrona społeczeństwa.
Podstawa do przeprowadzenia kontroli
Podstawą przeprowadzenia kontroli są powyżej wskazane akty, natomiast co jest ważne w kontroli?
Kontrola może mieć kilka powodów. Pierwszy z nich dotyczy ustalonego harmonogramu kontroli na dany rok, drugi dotyczy sytuacji kiedy ktoś “doniesie” na dany salon. Sanepid ma obowiązek zweryfikować czy donos rzeczywiście miał podstawy. Trzeci to kontrola w zakresie powiadomień alarmowych, że np. jest zanieczyszczona partia danych produktów itd.
Co może Inspekcja Sanitarna?
Co do zasady, w większości przypadków zanim dojdzie do kontroli przedsiębiorca otrzymuje zawiadomienie, które będzie zawierało:
- cel i zakresie kontroli,
- termin kontroli
Urzędnik ma obowiązek pokazać własną legitymację służbową ze zdjęciem oraz upoważnienie w celu kontroli.
Bardzo ważne! Nie można odmówić przeprowadzenia kontroli przez urzędnika. Jeżeli w danej chwili nie ma właściciela salonu wówczas konieczne jest wyznaczenie innej osoby do reprezentacji np. pracownika. Co równie ważne w przypadku odmowy przeprowadzenia kontroli sanepid może ją wykonać w asyście policji.
Uwaga! Należy to podkreślić, że w sytuacji kiedy jest zagrożenie życia lub zdrowia, kontrola sanepidu może realizować swoje zadania bez konieczności wcześniejszego powiadomienia. Jest to bardzo ważne, albowiem wszem i wobec czyta się na forach, że sanepid nie ma prawa kontrolować salonów co jest nieprawdą. Sytuacja epidemiologiczna wprowadza potencjalne zagrożenie m.in zdrowia klientów i takie kontrole mają racje bytu – chociażby w zakresie tego, czy realizowane są środki ostrożności wskazane przez przepisy prawa czy inne wytyczne.
Należy wskazać, również, że pracownik sanepidu ma prawo do następujących kwestii:
- wstępu do zakładów pracy , wszelakich pomieszczeń, które się z nim wiążą,
- żądania pisemnych lub ustnych informacji – tu warto wskazać, że utrudnianie kontroli jak wskazałam powyżej może być sankcjonowane,
- wzywania i przesłuchiwania osób – oczywiście w określonym zakresie dotyczącym kontroli,
- żądania okazania dokumentów związanych z zakresem kontroli,
- pobierania próbek do badań laboratoryjnych
Przykładowe kary nakładane przez sanepid:
- Mandat
od 100 zł do 500 zł za jedno przewinienie. W przypadku nie usunięcia uchybień, sanepid może ponownie nałożyć kolejny mandat.
- Decyzja nakazująca
- Zamknięcie firmy lub stanowiska pracy
Jeżeli działalność salonu np. spowodowała bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, salon decyzją może zostać zamknięty.
Warto w tym miejscu wskazać, że takie decyzje nie mają żadnego okresu przejściowego i podlegają natychmiastowemu wykonaniu.
Po każdej kontroli zawsze osoba kontrolująca sporządza protokół wskazujący na wszelki przebieg i zalecenia kontrolne.
Jakie m.in dokumenty warto mieć przygotowane na wypadek kontroli?
- pełnomocnictwo lub upoważnienie innej osoby do reprezentowania salonu w razie kontroli,
- wszelkie dokumenty rejestrowe salonu,
- szkolenia BHP, inne szkolenia dotyczące COVID-19, ocenę ryzyka zawodowego również pracowników, wszelkie kwestie dokumentowe związane z zapewnieniem wprowadzenia odpowiednich wytycznych,
- książka kontroli salonu (przedsiębiorcy),
- konieczny jest również rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy,
- badania lekarskie osób pracujących w salonie wymagane na danym stanowisku pracy.
Co z usługami mobilnymi u klientow?
Zadałam pytanie Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu w tym zakresie powołując się na podstawy i prośbę o odpowiedź. Odpowiedź Departament Higieny Środowiska Głównego Inspektoratu Sanitarnego poniżej:
Co to oznacza? Oznacza to, że usługi mobilne mogą być kontrolowane.
_______________________________________________________________
Podana powyżej treść nie jest opinią prawną ani poradą prawną. Wszelkie decyzje powinny być podejmowane na podsatwie dokładnej analizy ryzyka oraz weryfikacji prawnej. Tylko dokładna weryfikacja stanu faktycznego Twojej sprawy umożliwia wskazanie najlepszych rozwiązań prawnych. W tym celu skontaktuj się z Adwokatem lub Radcą Prawnym w Twoim miejscu zamieszkania/prowadzenia biznesu.
